Waarom veranderen zo moeilijk is. Verschenen bij WendyOnline.

Ik geloof niet persé in gedragsverandering. Laat dit nu precies het moeilijkste zijn dat er bestaat. Vaak kun je veel beter je omgeving veranderen dan jezelf. Huh? Hoe dan? Lees het hier.

De meeste mensen die bij mij als gelukspsycholoog op consult komen, zijn op zoek naar een pasklare oplossing voor hun opgelopen stress, gevoelens van misère of oververmoeidheid. Mensen hebben vragen als: ‘Josje, het lukt mij maar niet om ‘nee’ te zeggen. Leer jij het me even?’ Of: ‘Ik ben een chaoot. Kun jij een planner van me maken?’ En de meest gestelde vraag is zelfs: ‘Kun jij ervoor zorgen dat ik beter met stress om kan gaan?’ Mijn antwoord op al deze vragen is: ‘Nee, dat kan ik niet.’ 

Dat is wellicht een vreemd antwoord. Want je gaat toch juist naar een psycholoog om je gedrag te veranderen? Niet helemaal waar.

Je kunt namelijk niet ‘zomaar’ veranderen. Heb je echt gedrag dat jou beperkt in je dagelijkse leven? Ben je bijvoorbeeld verslaafd, eet je te weinig, kun je niet meer uit bed komen? Voor dat soort ernstige zaken kun je inderdaad bij een gedragspsycholoog terecht. Therapieën omtrent gedragsverandering duren vaak jaren, maar zijn in dit geval nodig.

Voor al het andere gedrag, dat wellicht vervelend is, maar waar wel mee te leven valt zeg ik: dit hoort nu eenmaal bij de aard van het beestje. Gedrag is deels aangeboren en deels aangeleerd. Je kunt van een rasechte chaoot nooit de meest gestructureerde planner maken. En iemand die altijd twijfelt kan wel iets daadkrachtiger worden, maar de onderliggende twijfelaar zal altijd blijven bestaan. Helaas, maar waar.

Laat me een voorbeeld nemen. Stel je bent erg perfectionistisch. Je doet iets goed, of je doet het niet. Dit is gedrag is in de loop der jaren ontstaan en hangt nauw samen met jouw persoonlijkheid en jouw verwachtingen van het leven. Dit perfectionisme is niet iets dat je zomaar afleren of veranderen kunt. Je kunt twee dingen doen: je kunt het accepteren of ernaar acteren. Wanneer je accepteert dat je nu eenmaal een perfectionist bent en dit omarmt, zul je al met veel meer rust aan een taak beginnen dan wanneer je geforceerd probeert een taak niet perfect uit te voeren. Dat valt immers buiten je controle en daar krijg je stress van.

Lukt dit niet en wil je liever iets veranderen? Verander dan niet jezelf. Mijn advies is dat je je omgeving dusdanig aanpast en inricht dat deze beter matcht met jouw gedrag als perfectionist in plaats van dan dat jij probeert minder perfectionistisch te zijn. Betekent dit bijvoorbeeld dat je zomaar je baan moet opzeggen als die te veeleisend voor je is en er geen plek is om alle taken helemaal perfect uit te voeren? Nee, natuurlijk niet. Je kunt wel proberen een open gesprek aan te gaan met jouw leidinggevende of collega’s en hen van jouw neiging tot perfectionisme op de hoogte te stellen. Misschien kan jouw manager jou juist die taken geven, waar meer precisie en accuratesse nodig is. Er is altijd wel een oplossing te bedenken die het werk of het leven minder stressvol en daardoor leuker maakt.

Je zult merken dat je je omgeving niet altijd veranderen kúnt. Soms zijn dingen nu eenmaal als ze zijn. Blijkt dit keer op keer niet te matchen met jouw persoonlijkheid? En heb je accepteren geprobeerd, maar lukt het niet? Blijf je stress ervaren? Dan ook nu kun je hierop acteren. Je kunt concluderen dat, hoe spijtig ook, deze omgeving minder geschikt is voor jou als persoon en daarom meer stress oproept. En alsnog op zoek gaan naar een minder stressvolle baan, relatie, vriendschap of wat al niet meer.

Want pas als jij het leven kiest dat bij jou past, zul je gelukkig worden over de lange termijn.

Happy Holiday. Verschenen bij WendyOnline.

Net vers terug van vakantie merk ik dat de straat waarin ik woon verdacht stil is. Nederland heeft pauze. Nederland is, na maanden van thuisblijven, even weg. En maar goed ook. Want vakantie nemen maakt bewezen gelukkig.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat je minimaal 8 dagen aaneengesloten vakantie moet nemen om effect te merken. Pas na een week ben je volledig afgeschakeld van het thuisfront en de waan van de dag. Dit betekent dat je vanaf dag 9 begint op te laden met hernieuwde energie en je hoofd leeg zult maken. En dit lege koppie heeft zo zijn voordelen.

1. Het maakt namelijk dat er ruimte komt voor nieuwe ideeën en creatieve denkprocessen. Hier word je blij van, je kunt dromen en mijmeren over een rooskleurige toekomst.

2. Ook zorgt een leeg hoofd ervoor dat je de wereld positiever bekijken kunt. Op het moment dat je hoofd alsmaar vol zit is het soms moeilijk de kleine dingen te waarderen. Maar als je twee weken vakantie hebt verwonder je je weer over de simpele dingen van het leven; die perfect afgebakken baguette of de oleanders die vol in bloei staan.

3. Het legen van je hoofd maakt je mentaal gezond. Dit is goed voor je weerstand en zorgt ervoor dat je ook fysiek gezonder wordt. Misschien niet persé tijdens de vakantie zelf, als je af en toe een cocktailtje teveel drinkt, maar zeker wel daarna. Je hebt simpelweg weer energie om gezonde gewoontes op te pakken bij thuiskomst.

4. Wanneer je goed uitgerust bent, zal je slaapkwaliteit toenemen. Dit klinkt contrair, maar is echt waar. Als je niet uitgerust bent en te weinig pauzes neemt, vindt je brein het lastig om af te schakelen en dit maakt inslapen moeilijk. Een uitgeruste jij slaapt daarentegen juist als een roosje. Uitgeslapen mensen zijn blijer dan mensen die te weinig nachtrust krijgen.

Lukt het jou niet om vakantie te nemen? Geen nood. Ook genieten van je weekend (zonder laptop) en de lange zinderende zomeravonden thuis zorgt er al voor dat je afschakelen kunt en zult herladen met nieuwe energie. Maar weet dat je af en toe echt toe bent aan een langere break. Begin nu alvast met plannen. Want voorpret is de halve pret.

Waarom een ander altijd meer geluk heeft. Verschenen bij Bedrock Magazine.

Als jij denkt dat anderen meer geluk hebben dan jij, dan heb je ongelijk. Geluk zit namelijk tussen je oren. Het zijn niet je omstandigheden die je gelukkig maken, maar hoe je met deze omstandigheden omgaat. Lees waarom anderen toch altijd meer geluk lijken te hebben in dit artikel.

Eén van onze volgers stelde onlangs de vraag: Wat vind jij van de uitspraak: hij/zij heeft gewoon geluk gehad?

Een hele interessante. Een kort lesje sociale psychologie.

Wij mensen hebben de neiging onszelf te overschatten. Dat doen we op zowel individueel als groepsniveau.

Je maakt deel uit van heel wat groepen. Ga maar na; we hebben familie, vrienden, collega’s, buren, maar ook zijn we bijvoorbeeld Nederlanders, weggebruikers, wachtenden in de rij voor de dixie op dat ene festival enzovoort. Op de een of andere manier vinden we de groep waartoe we behoren ‘beter’ dan de groep die daar buitenvalt.

Neem ons als supporter van het Nederlands voetbalelftal als voorbeeld. Buiten dat we al jaren niet mee hebben mogen spelen in een kampioenschap van formaat, zullen we volgend jaar toch weer met zijn allen uitbundig uitgedost in het oranje voor de buis hangen. Op het moment dat Nederland scoort hebben ‘wij’ dat natuurlijk fantastisch gedaan, maar wanneer de tegenstander een bal in de goal schiet hebben ‘zij gewoon geluk gehad’. We maken de fundamentele fout om alles wat positief is aan onszelf of onze ‘ingroup’ te linken aan de geweldige kwaliteiten van deze groep en wanneer er iets positiefs gebeurd bij de ‘outgroup’ dan is het een toevalligheid of ‘puur geluk’. In beide gevallen hebben we het fout. De waarheid ligt ergens in het midden. Beide ploegen hebben zo hun kwaliteiten, anders mochten ze geeneens op zulk hoog niveau een partijtje voetbal spelen. Maar ook speelt de factor geluk bij beide partijen mee. Misschien kijkt de tegenstander net tegen de zon in, draait de scheids net op een cruciaal moment zijn hoofd of zakt de spits van de tegenpartij door zijn knie. Bij negatieve zaken geldt precies het tegenovergestelde. Wanneer er iets nadeligs gebeurt waarbij wijzelf of onze groep betrokken is, dan hebben we de neiging de schuld daarvan buiten onszelf te leggen. Dus wanneer een Nederlandse voetballer een rode kaart getrokken krijgt, dan worden ‘wij’ genaaid door de partijdige scheids, terwijl diezelfde kaart bij de tegenstander ‘hun verdiende loon is, omdat ze zich misdragen’.

Waarom we dit doen?

Om beter uit de bus te komen. We geven niet graag toe dat we falen, want dit is slecht voor ons zelfvertrouwen. Wanneer we iets goed doen, geloven we derhalve graag dat dit komt omdat we simpelweg ook goed zijn. Dus als je dat ene tentamen goed maakt, komt dat omdat je intelligent bent en goed studeren kunt. En andersom: als we iets verkeerd doen, dan geven we daarvan graag een ander de schuld. Dus als je zakt voor datzelfde tentamen, komt dat omdat het ‘veel te moeilijk was’ of omdat we ‘je vrienden je meegesleept hebben naar dat feest de dag ervoor’. Maar zeker niet omdat je misschien niet slim genoeg bent om te slagen voor die toets.

Het is niet erg om zulke fouten te maken. Als we het idee hadden dat we veel minder kunnen dan dat we denken, dan zouden we nooit meer een uitdaging durven aangaan. Dan zouden we opgeven. Dat zit niet in de aard van de mens. Wij zijn vechters, doorzetters. We houden ervan om onszelf te ontwikkelen. Net zolang totdat we net zo goed zijn als dat we beweren dat we zijn. Zonder geluk te hebben gehad.

Hoe om te gaan met huidhonger? Verschenen bij WendyOnline.

Het lijkt er sterk op dat we binnenkort te maken krijgen met de beruchte tweede Corona-golf. En dat is allesbehalve fijn. Reden is dat we ons niet genoeg op afstand gehouden hebben. Gek is dat niet, we snakken naar een knuffel of aanraking. Lees hier hoe je je huidhonger stillen en op afstand blijven kunt.

We kampen door de Corona-crisis al maandenlang met een gebrek aan fysiek contact. Ouderen en singles worden hierdoor het hardst geraakt. Het gebrek aan aanraking noemen we ook wel huidhonger.

Het hebben van fysiek contact met andere mensen is een primaire levensbehoefte. De Amerikaanse psycholoog Harry Harlow bewees dit middels het doen van onderzoek met resusaapjes. Hij onthield een resusaapje wekenlang van contact met soortgenoten. Het aapje had enkel gezelschap van twee apen van ijzerdraad die in zijn verblijf geplaatst werden. De ene metalen aap voorzag het aapje van melk, de andere metalen constructie had een zachte wollen vacht. Wat bleek: uiteindelijk ging het resusaapje veel vaker naar de metalen aap met het vachtje om die te knuffelen. De behoefte van het resusaapje aan fysiek contact was groter dan de behoefte aan voedsel.

De verklaring hiervoor is simpel. Wanneer we een ander knuffelen komt het gelukshormoon oxytocine vrij. Hier worden we blij en rustig van. Je merkt het wanneer je iemand troost middels een omhelzing; vaak ontspannen de spieren van die ander zich en wordt ook de hartslag rustiger.

Hoe moet het dan nu in deze anderhalve meter samenleving? Waarbij we nog steeds vrijwel niemand mogen aanraken? Toegegeven, dit is een groot probleem. Uiteindelijk kan deze huidhonger leiden tot sombere gevoelens of erger. Gelukkig zijn er manieren om fysieke knuffels enigszins te vervangen.

1. Knuffel je huisdier. Een aanraking met je beste dierenvriend zorgt ook voor de aanmaak van oxytocine.

2. Kijk iemand diep in de ogen. Ook hierdoor voelen we al een connectie en een warme gloed in ons lijf. Dit werkt het best wanneer we live oogcontact hebben. Op anderhalve meter uiteraard.

3. Ga naar de kapper. Een kappersbezoek mag gelukkig weer. Wanneer deze de hygiëne-maatregelen goed in acht neemt, mag jouw kapper jouw haren en hoofdhuid aanraken. Deze kleine aanraking kan al heel fijn zijn.

4. Smeer jezelf een extra keer in met bodylotion of verwen je voeten met een voetenbad. Het meer aandacht geven aan huidcontact bij jezelf  maakt je meer opgewekt.

Bovenstaande tips zijn natuurlijk een druppel op een gloeiende plaat. Het knuffelen van andere mensen is de enige manier om écht onze huidhonger te stillen. Laten we hopen dat dit snel weer kan. Tot die tijd: hou vol! Jij kunt dit.