Hoe afwijzing je sterker maken kan

Afgewezen worden voor die ene studie waar je al van jongs af aan over droomt. Die ene baan mislopen. Een blauwtje lopen in de liefde. Of afgewezen worden door een van je beste vrienden. Afwijzing doet pijn, veel pijn. We krijgen nare gedachten en ons zelfvertrouwen krijgt een flinke opdonder. Toch is het leven niet altijd rozengeur en manenschijn. We kunnen simpelweg niet door alles en iedereen goed gevonden worden. Een afwijzing op zijn tijd kan je juist sterker maken. In mijn interview door Women’s Health lichtte ik dit toe.

Afgewezen en veerkrachtiger. Women’s Health, april 2024 Geschreven door: Vicky De La Cotera

Of je nu bent afgewezen voor een baan of niet bent uitgenodigd voor een bruiloft, afwijzing doet altijd een beetje pijn. Maar het is een ervaring waar je van kunt groeien. Afwijzing biedt ook voordelen.

Als kind kon je urenlang piekeren over waarom je niet werd uitgenodigd op een verjaardagsfeestje. Als tiener huilde je in de wc omdat je niet was uitgekozen voor de schoolmusical. En als volwassene heb je moeite met verdergaan wanneer je date je vertelt dat hij niet klaar is voor een relatie of wanneer je na een sollicitatie voor de zoveelste keer hoort: ‘We hebben voor een andere kandidaat gekozen.’ Als je je herkent in een van deze voorbeelden, is ‘gevoelig’ het woord waar je waarschijnlijk al je hele leven last van hebt. Hoewel het soms een compliment is, is het vaker een opmerking over hoe je omgaat met afwijzing, uitsluiting en falen. Er is een reden waarom deze herinneringen pijn doen. Alleen al het denken aan een afwijzing (bijvoorbeeld het zien van een foto van een ex die je hart brak) kan hetzelfde deel van je hersenen activeren dat reageert op fysieke pijn, aldus onderzoek*. Afwijzing doet pijn. Letterlijk. ‘Al sinds de oertijd is je brein bezig met overleven,’ vertelt gelukspsycholoog Josje Smeets. ‘Buiten de groep vallen, betekende een dreiging voor je overleving. Die oeroude angst leeft nog steeds in ons, maar dan in een andere setting.’ Het probleem is bovendien dat mensen afwijzing persoonlijk maken, terwijl afwijzing voor iedereen een onvermijdelijk onderdeel van het leven is. ‘Mensen trekken zich heel veel aan van de mening van anderen,’ zegt Smeets. ‘Als je een pleasing persoonlijkheid hebt, al helemaal. En omdat je weet wat voor pijn afwijzing oplevert, heerst er vooral angst voor afwijzing. Dat is één van de hoofdthema’s waar ik me als gelukspsycholoog op focus.’ De pijn van een afwijzing kan ook niet verminderd worden; niet wanneer iemand je negeert na een veelbelovende tweede date of wanneer je wordt overgeslagen voor een promotie. De pijn is eigenlijk gewoon een teken dat je een geëvolueerd mens bent die niet gekwetst wil worden. Maar je kan wel je mindset veranderen om je gevoeligheid voor afwijzing te verminderen. De volgende coping-tools zullen je niet alleen helpen omgaan met afwijzing, maar zullen ook je algemene humeur en mentale gezondheid helpen. Zodat afwijzing een ervaring wordt waar je van kan leren.

1. Train je brein om positief te observeren

‘Ons brein is erop ingesteld om op zoek te gaan naar afwijzing,’ legt Smeets uit. ‘Dat doen we automatisch, omdat we door de evolutie hebben geleerd om te letten op negatieve signalen om te overleven. Dus, stel je voor: je krijgt tijdens een beoordelingsgesprek vijf positieve feedbackpunten en vijf negatieve feedbackpunten. Dan ga je natuurlijk liggen piekeren over die negatieve punten.’ Het is dus belangrijk om je brein te trainen om zich te richten op het positieve. ‘Een dankbaarheidsdagboek kan daarbij helpen. Aan het einde van de dag, hoe zwaar die ook was, denk je aan vijf dingen die wél goed zijn gegaan. Je brein vindt dat niet vanzelfsprekend, daarom moet je er zelf aandacht aan geven.’

2. Zie het verschil tussen afgewezen worden en je afgewezen voelen

Mensen nemen vaak neutrale reacties van anderen als afwijzing op. Het gebrek aan enthousiasme kan gemakkelijk worden opgevat als een teken dat die persoon de relatie niet echt waardeert. ‘Het grootste deel van de tijd vullen we voor de ander in,’ zegt Smeets. ‘Maar wist je dat 85% van de dingen waar we ons zorgen over maken, nooit werkelijkheid wordt?’ Stel jezelf in zo’n situatie een paar vragen: interpreteer je de situatie juist? Is het mogelijk dat de persoon in kwestie gewoon afgeleid was? Communiceer je op verschillende manieren? Kortom: word je echt afgewezen of ontvang je gewoon niet de reactie die je zou willen? ‘Probeer je brein in stressvolle momenten te kalmeren door iets instant leuks te doen, waar je blij van wordt,' zegt Smeets. ‘Daarmee leidt je jezelf af van onrealistisch doemdenken. Je voelt je misschien niet meteen beter, maar je geeft je brein daarmee wel een ander signaal.’

3. Identificeer je niet met de afwijzing 

Drie situaties: je hebt net constructieve kritiek ontvangen op je werk; je bent gedumpt door iemand met wie je aan het daten was; je hebt jarenlang je ziel en zaligheid gestopt in het schrijven van een roman en nadat je eindelijk de moed hebt gevonden om je manuscript op te sturen, wordt het direct afgewezen. Het voelt alsof de wereld net is vergaan - misschien omdat die baan, relatie of creatief project jouw wereld was. Jouw identiteit. ‘Als iemand jou afwijst, zegt dat negen van de tien keer meer over hun eigen behoeften,’ stelt Smeets. ‘Ze zijn op zoek naar iets anders. Dat heeft niets met jou te maken. Dit is een gedachte die je kunt trainen: om dingen niet persoonlijk op te vatten, jezelf niet te identificeren met afwijzing en het bij de ander te laten. Hoe meer je hieraan werkt, hoe beter je erin wordt.’

4. Geef energie aan mensen die je een goed gevoel geven

Soms kunnen mensen je een gevoel van afwijzing geven, zelfs zonder dat zijzelf of jij zich daar per se bewust van zijn. Misschien heb je wel een schoonmoeder die je met subtiele opmerkingen altijd naar beneden haalt. Of een vriendin die al twee jaar in een burn-out zit en waar je altijd met een steen in je maag naartoe gaat. ‘In dat geval kan het helpen om de energiebalans op te maken,’ zegt Smeets. ‘Ga even na met welke mensen je intensief omgaat. Wie zijn energiegevers en wie zijn energienemers? Probeer daar een evenwicht in te vinden.’ Dus als je weet dat je op maandag acht uur met die vervelende collega moet samenwerken, is het niet slim om daarna nog langs te gaan bij die vriendin met een burn-out. ‘Je vriendin heeft er meer aan dat je energie hebt op de momenten dat jullie elkaar zien. Soms is het verstandig om wat meer afstand te nemen en jezelf daarin te beschermen.’ 

5. Denk na over wat je blij maakt

Het klopt dat positieve affirmaties je zelfwaardering kunnen versterken. Maar elke dag tegen jezelf in de spiegel zeggen dat je een geweldig, waardevol persoon bent in de hoop dat je het ooit zult geloven, werkt misschien niet voor jou. Graaf wat dieper en vraag jezelf af: waar krijg ik energie van? Smeets: ‘Probeer te ontdekken waar je hart van gaat kloppen en maak daar microdoelen van. Vind je het leuk om op de ukulele te tokkelen? Daag jezelf dan uit om deze maand drie liedjes te kunnen spelen.’ Hoe beter je weet wat je gelukkig maakt, hoe positiever je over jezelf zult denken - en hoe beter je kunt omgaan met afwijzing.

6. Wees transparant in je gevoel 

Last but not least: het verwerken van een afwijzing kost tijd en doet nu eenmaal pijn. ‘Daarom is het belangrijk om je gevoelens niet op te kroppen,’ zegt Smeets. ‘Zoek steun bij anderen en praat erover. Vaak houden we de pijn van afwijzing voor onszelf of delen we het alleen met onze partner, maar laten we anderen niet toe in onze emoties. Wees open over wat je voelt; zo weet je dat je er niet alleen voor staat.’ Is gevoeligheid een slechte eigenschap? Nee. Het maakt je empathisch en attent. Waar je wel aan kunt werken, is hoe je op afwijzing reageert. Omarm het en je zult merken dat je veerkrachtiger wordt.

‘85% van de dingen waar we ons druk over maken, wordt geen werkelijkheid’

‘Probeer het verschil te zien: ben je echt afgewezen, of voel je je alleen maar afgewezen?’

Wat je hechtingsstijl zegt over je afwijzingsstijl 

 Sommige mensen zijn gevoeliger voor afwijzing dan anderen - en velen die in die 'afwijzingsgevoeligheid' vallen, hebben mogelijk ook onveilige hechtingsstijlen. Smeets: ‘Wist je dat 70% van de mensen onveilig is gehecht? Dat lijkt misschien veel, maar onveilige hechting kan al ontstaan door kleine dingen. Een overbezorgde moeder kan bijvoorbeeld een kind een beklemmend gevoel geven, wat leidt tot een onveilige hechting. Of een moeder die veel aandacht en zorg geeft op momenten dat een kind wat meer ruimte nodig heeft, en andersom.’ Sommige mensen met afwijzingsgevoeligheid zijn daarom eerder geneigd om zelfs de kleinste ervaringen als afwijzing te interpreteren. Of je daarom linea recta naar een therapeut moet rennen om te ontdekken welke patronen er zijn ontstaan in je jeugd? Nee, zegt Smeets. ‘Tenzij je het idee hebt dat je je leven beheerst.’ Als je je vaker somber dan positief voelt, is het misschien een goed idee om naar een coach te gaan. Ben je iemand die het liefst in harmonie leeft, conflicten vermijdt en daarom veel bevestiging buiten jezelf zoekt? Dan is het de moeite waard om te proberen die kracht weer in jezelf te vinden. Het vergt gewoon wat meer inspanning en focus om daar te komen.
*Proceedings Of The National Academy Of Sciences

 Wil jij graag sterker worden? Denk dan eens na over coaching door Josje.