De koning is een psycholoog. Say what?
Een formaliteit is het, de troonrede. Al sinds jaar en dag lekt een groot deel van de kabinetsplannen uit, lang voordat de koning ze kan uitspreken. Toch hangen -elk jaar weer- miljoenen kijkers aan Lex’ lippen om te horen wat hij te zeggen heeft, maar vooral ook hoe hij deze boodschap overbrengt. Hoe kan dit?
Het overbrengen van een boodschap die vrijwel elke burger accepteert en begrijpt, is erg lastig. Het overbrengen van goed nieuws zoals extra steunpakketten voor bedrijven ligt ons mensen beter dan het brengen van minder goed nieuws zoals de constatering dat het Corona-virus ons nog steeds in zijn greep houdt. Achter de schermen wordt de boodschap door zeer taalkundige speechschrijvers zo neutraal mogelijk op schrift gesteld. Maar het is uiteindelijk de koning die deze boodschap overbrengen moet.
In deze lijkt de koning net een psycholoog. Een psycholoog probeert degene tegenover hem of haar immers iets duidelijk te maken. Soms subtiel, soms meer dringend. Daarnaast, en hier wordt het moeilijk, probeert een psycholoog dikwijls de urgentie van bepaalde gedragsverandering te benadrukken en wel op zo’n manier dat de toehoorder zich ertoe zal zetten om dit ook daadwerkelijk door te voeren. De koning past al dit bovenstaande toe bij het uitspreken van zijn troonrede: hij informeert, benadrukt, overtuigt en mobiliseert.
Iedereen is af en toe een psycholoog. Denk aan premier Rutte die ons sinds half maart keer op keer probeert te mobiliseren om op anderhalve meter afstand te blijven. En wat denk je van de autoverkoper, die ons probeert te overtuigen van de vele voordelen die het rijden in een nieuwe snelle bolide ons biedt? Moeders die haar kinderen aanspoort spruitjes te eten? Of jijzelf in je rol als ondernemer die je collega’s aanspoort hun werk in te leveren voor de deadline?
De vraag is of al deze huis-tuin-en-keuken-psychologen hun doel bereiken? Vaak wordt 1 belangrijke kwaliteit van goede psychologen vergeten: de kracht van het luisteren. Je kunt iemand pas informeren en overtuigen, nadat je geïnventariseerd hebt wat degene tegenover je nodig heeft en hoe deze geholpen kan worden.
In de politiek, maar ook de rechtspraak en de journalistiek wordt het principe van hoor en wederhoor toegepast. Helaas niet altijd met succes. Vaak ontstaat alsnog miscommunicatie en wrijving. Het blijkt dus ingewikkelder dan gedacht, psycholoogje spelen. Toch proberen we het met zijn allen elke dag weer, vooral op onze werkplek. Het geeft ons namelijk een gevoel van ertoe doen: van betekenis zijn. Maar pas dus op. Soms is het nodig een aantal dagen stil te staan bij de boodschap die je overbrengen wilt. Zoals dit ook bij de troonrede gebeurt. Het gaat immers niet om de inhoud, maar de manier waarop deze inhoud gebracht wordt. En dat deed Wil Lex bijzonder goed. Zoals een psycholoog, euh.. koning betaamt.